In dit artikel gaan we dieper in over het aanvatten van het “leren lezen” op de gitaar.

Hier is een lijstje met te ondernemen acties:

Leer op zijn minst 4 vingerzettingen voor de toonladder do groot. Terwijl je de toonladder oefent zeg/ zing je de notennamen luidop. Hiermee ga je nog niet echt leren lezen, maar de kennis van deze vingerzettingen/ posities is van onschatbare waarde. Wanneer je een stuk aanvat kan je, na het bepalen van de toonaard, gewoon een vingerzetting van do groot “verschuiven” om zo alvast de noten onder je vingers te hebben die je nodig hebt om het stuk te spelen. Door dit te doen speel je automatisch het juiste aantal kruisen of mollen.

Begin met het lezen van eenvoudige stukken in de toonaarden do groot of la klein. Daar zitten geen kruisen of mollen in. Hierdoor kan je de vingerzettingen voor do groot letterlijk gebruiken.

Gebruik boeken/ lead sheets waar geen tabs bij staan. Er bestaan boeken met alleen lead sheets in. Zo een boeken worden ook wel “Fake Books” genoemd. In die boeken staat alleen de melodielijn van een stuk, akkoordsymbolen en eventueel de Lyrics.

Zo een boek is bijvoorbeeld “The Real Rock Book”.

Het voordeel van het spelen/ lezen van stukken die oorspronkelijk gezongen zijn (in tegenstelling tot instrumentale muziek) is dat de “range” van de  melodie meestal niet ver buiten 1 octaaf zal liggen en je dus waarschijnlijk in een en dezelfde positie kan blijven.

Onderaan dit artikel heb je een lijst met nummers in de toonaarden do groot/ la klein uit dit boek. Speel in eerste instantie vooral de melodieën. Je kan dus best de intro’s en dergelijke even overslaan. Waar de melodie begint is ook waar de tekst begint.

Probeer de melodieën te lezen zonder eerst het origineel te gaan beluisteren (op youtube bijvoorbeeld). Je kan dit achteraf nog altijd doen om te checken of je het wel juist hebt.

Als je het nummer (her)kent zal je de neiging hebben het in het originele tempo te spelen. Dit is in het begin voor deze oefening meestal (veel) te snel. Kies om te beginnen heel (absurd) trage tempi. Tracht te vermijden om te “schatten en schieten”.

Kies de nummers niet omdat je ze herkent en/ of tof vindt. Dat is niet “the point”. Het is zelfs beter dat je het nummer niet kent. Zo ga je niet schatten en schieten en op je gehoor spelen (dat is een andere oefening).

Zoek de noten uit zonder (het originele) ritme te lezen. Gebruik een metronoom en speel op elke tik een noot. Laat koppeltekens vallen en speel ook gekoppelde noten twee maal. Ook rusten komen te vervallen. Zet de metronoom heel traag: 50 of 60 bpm of speel een noot per 2 tikken.

Oefen de ritmes apart. Speel ze bijvoorbeeld op 1 toon (noot). Voeg daarna ritme en melodie samen.

Gebruik bij voorkeur GEEN positie met open snaren. Er is eigenlijk geen enkele reden om met de open- snaren positie te beginnen. Snaren dichter bij de kam zijn moeilijker in te drukken waardoor je de gewoonte krijgt te hard te drukken, ook als dit niet nodig is. Ook klinken open snaren anders dan gefrette noten en zijn ze moeilijker te controleren. Ze blijven namelijk naklinken. Gefrette noten kan je gewoon stoppen door je vinger (lichtjes) op te heffen. Kies dus vingerzettingen zonder open snaren om vloeiende melodie lijnen te spelen.

Open snaren gebruik je in het algemeen vooral voor riffs en (pop/rock) akkoorden.

Check een te lezen melodie op de hoogste en laagste noot (“range”). Daaruit kan je besluiten welke positie/ vingerzetting zou kunnen dienen om die melodie of passage te spelen.

Er is een verschil tussen “lezen” en “zichtlezen”. Bij zichtlezen heb je geen “tweede kans”. Om dit te oefenen probeer je echt “van de eerste keer” alles juist te lezen. Dit kan je trainen door een partituur te lezen “zonder te stoppen”. Je zet je metronoom heel traag en speelt de partituur door waarbij je NIET STOPT, no matter what, fouten of niet.

Hier is een lijst met nummers in do groot/ la klein uit The Real Rock Book:

• Ain’t No Sunshine. Ritmisch niet al te makkelijk.
• Do You Believe In Magic. Ritmisch gemiddeld
• Don’t Let The Su Go Down On Me. Ritmisch niet al te makkelijk
• Fever. Ritmisch niet al te moeilijk, maar laag genoteerd, lees/ speel (ook) 1 octaaf hoger.
• Fly Like An Angel. Soms ritmisch moeilijk
• House Of The Rising Sun. Aanrader! Ritmisch makkelijk, wel laag genoteerd. Je kan de melodie dus ook een octaaf hoger “lezen/ spelen”.
• I Can’t Help Myself. Aanrader!
• I Will Survive. Ritmisch niet al te makkelijk.
• I’ll Take You There. Ritmisch soms niet al te makkelijk, gebruik een voorbeeld (na het lezen van de noten apart) om de ritmes juist te krijgen.
• I’m In You
• If You Love Somebody Set Them Free. Aanrader.
• Imagine
• It’s Too Late. Aanrader!
• Just My Imagination. Ritmisch niet simpel
• La Bamba. Aanrader!
• Minute By Minute. Aanrader, maar soms moeilijke ritmes.
• My Girl. Soms moeilijke ritmes.
• Takin’ It To The Streets. Aanrader.
• Time After Time. Aanrader. Lees ook een octaaf hoger.
• A Whiter Shade Of Pale. Aanrader. Speel ook de intro.
• Young Americans. Moeilijke ritmes.

Speel (lees) ook de akkoorden. Deze staan als symbolen genoteerd.

Het speelt bij het zichtlezen totaal geen rol of het muziek is die je aanstaat (of niet). Leesvoer is leesvoer (lees de mening van Steve Vai en Guthrie Govan hier maar eens over na). Tracht echter toch wel een beetje muzikaal te spelen. Het is ook een goed moment om op je techniek te letten.

Gebruik een metronoom of drummachine (software).

Eenmaal je een beetje vlot in C (do) kan lezen kan je beginnen met toonaarden met kruisen en mollen. Begin (natuurlijk) met Sol groot/ Mi klein (1 kruis) en/ of Fa groot/ Re klein (1 mol) en bouw langzaam op naar toonaarden met meer mollen of kruisen.

Je kan ook Jazz “Fake Books” zoals The Real Easy Book gebruiken om je leesvaardigheid op te krikken. Het enige nadeel in dit opzicht is dat hoewel in dit boek de eenvoudigere (jazz) nummers staan, de meeste jazz tunes in toonsoorten met mollen staan. Niet echt geschikt dus voor de echte beginners.

Als je op een muziekschool les volgt krijg je het vak “AMV”. Dit is een ander woord voor notenleer. De eerste notenleerlesjes zijn in feite goed materiaal om ook op de gitaar te leren lezen.

Er bestaan ook boeken speciaal gericht naar het leren lezen op gitaar, dit is zo een boek:

Routes To Sight Reading

Boeken die niet voor gitaristen bedoeld zijn en vooral “single line” melodieën bevatten zijn over het algemeen dankbaar materiaal om mee te oefenen. Zo is elke songboek met eenvoudige melodieën ZONDER TABS geschikt materiaal.

Binnenkort op deze site een langzaam opbouwende leescursus…

(gitaar)Hugo